اسکریپت‌نویسی حرفه‌ای در موهو ۱۴

اسکریپت‌نویسی حرفه‌ای در موهو ۱۴، موهو (Moho) یک نرم‌افزار قدرتمند انیمیشن‌سازی دو‌بعدی است که به کمک ابزارهای پیشرفته‌ی خود امکان تولید انیمیشن‌های حرفه‌ای را فراهم می‌کند. یکی از قابلیت‌های مهم موهو، اسکریپت‌نویسی داخلی آن است که بر پایه‌ی زبان برنامه‌نویسی لوآ (Lua) عمل می‌کند. با استفاده از اسکریپت‌نویسی می‌توان بسیاری از کارهای تکراری و زمان‌بر در فرایند انیمیشن‌سازی را خودکار کرد، ابزارهای سفارشی ایجاد نمود و قابلیت‌های جدیدی به محیط موهو اضافه کرد. برای مثال، می‌توان با چند خط کد فاصله‌ی دو نقطه را محاسبه کرده، فریم‌های کلیدی دلخواه تولید یا داده‌های پروژه را پردازش نمود؛ این ویژگی به خصوص برای کاربران حرفه‌ای و تیم‌های بزرگ انیمیشن، بسیار مفید و کارآمد است.

امکانات جدید اسکریپت‌نویسی در موهو ۱۴

در نسخه ۱۴ موهو، محیط اسکریپت‌نویسی به‌روز شده و زبان Lua نیز به نسخه ۵.۴.۴ ارتقاء یافته است. این بروزرسانی امکانات جدیدی به همراه دارد؛ به عنوان مثال بین Lua 5.4 و نسخه‌ی قبلی 5.2 تغییراتی در کتابخانه‌ی ریاضی و عملگرهای بیتی وجود دارد. اگرچه این تغییرات ممکن است موجب نیاز به اصلاح برخی اسکریپت‌های قدیمی شود، اما با استفاده از کتابخانه‌های سازگاری ویژه (مانند اسکریپت HS_LuaCompatibility)، می‌توان اسکریپت‌های نوشته‌شده برای نسخه‌های قبل را همچنان در موهو ۱۴ اجرا کرد. به این ترتیب کدهایی که از توابع حذف‌شده یا تغییر یافته در Lua 5.4 استفاده می‌کردند، همچنان قابل استفاده خواهند بود.

نسخه ۱۴ همچنین رابط کاربری اسکریپت‌نویسی را با اضافه کردن امکانات جدید بهبود داده است. مثلاً در موهو ۱۴.۲ قابلیت اجرای اسکریپت‌ها در زمان استارت از طریق خط فرمان فراهم شد. این به آن معناست که می‌توان موهو را با سوئیچ خط فرمان (مثلاً -attachconsole) اجرا کرد و اسکریپت‌های Lua را به طور خودکار بارگذاری نمود. علاوه بر این، امکان نمایش پیام‌ها و خطاها در کنسول خط فرمان برای رفع اشکال اسکریپت‌ها افزوده شده است.

از دیگر ویژگی‌های جدید می‌توان به بهبود پایداری اسکریپت‌ها اشاره کرد؛ در به‌روزرسانی ۱۴.۲ مشکلاتی که منجر به کرش شدن برخی اسکریپت‌های شخص ثالث می‌شد، رفع گردید. افزون بر این، نسخه ۱۴ اجازه می‌دهد که کاربران رابط کاربری خود را به صورت کامل شخصی‌سازی کنند؛ اسکریپت‌نویسی پیشرفته‌ی این نسخه، صدها ابزار قدرتمند تولید شده توسط جامعه‌ی کاربران را پشتیبانی می‌کند و امکان افزودن منوها یا پنجره‌های جدید به محیط موهو را می‌دهد. به طور خلاصه، در موهو ۱۴ می‌توان «موهو را دقیقاً آن‌طور که می‌خواهید» تغییر داد و ابزارهای اختصاصی برای کار خود نوشت.

• ارتقا زبان اسکریپت‌نویسی به Lua 5.4.4 در موهو ۱۴.
• افزودن قابلیت اجرای خودکار اسکریپت‌ها از طریق خط فرمان (‌مثلاً سوئیچ -attachconsole‌) و نمایش خروجی در کنسول برای دیباگ.
• پشتیبانی از اسکریپت‌های جامعه: صدها ابزار و افزونه‌ آماده توسط کاربران موهو در دسترس است.
• بهبود پایداری اسکریپت‌ها (رفع خطاها و کرش‌های مرتبط با کدهای Lua).
• امکان استفاده از اسکریپت‌های سازگار با نسخه‌های قدیمی با کمک کتابخانه‌های انتقالی مانند HS_LuaCompatibility.

ساختار و شروع اسکریپت‌نویسی در موهو

برای نوشتن یک اسکریپت در موهو، ابتدا یک فایل Lua ایجاد کرده و آن را در یکی از پوشه‌های اسکریپت (مانند Scripts/Utility یا Scripts/Tools در محل نصب موهو) قرار می‌دهیم. هر اسکریپت معمولا به صورت یک شیء (جدول) تعریف می‌شود که شامل چندین تابع استاندارد است. توابع مهمی مثل Name() و Description() نام و توضیح ابزار را تعیین می‌کنند، تابع Version() نسخه‌ی اسکریپت را مشخص می‌کند و تابع Run() بخش اصلی کد اجرایی را در خود دارد. موهو این توابع را می‌خواند و بر اساس آن‌ها ابزار را در منوی Scripts یا نوار ابزار نمایش می‌دهد.

توجه داشته باشید که موهو اسکریپت‌ها را در چند دسته مجزا طبقه‌بندی می‌کند؛ برای مثال اسکریپت‌های منو (Menu Scripts) در زیرمنوی Scripts قرار می‌گیرند و معمولا فقط یکبار اجرا می‌شوند. اسکریپت‌های ابزار (Tool Scripts) می‌توانند به عنوان ابزارهای تعاملی به نوار ابزار اضافه شوند. همچنین اسکریپت‌های لایه (Layer Scripts) یا جاسازی شده (Embedded) هستند که به صورت خودکار هنگام انتخاب لایه یا تغییر صحنه اجرا می‌شوند. قالب دقیق این اسکریپت‌ها در مستندات Moho ذکر شده است، اما نکته‌ی مهم این است که نام توابع عمومی باید با پیشوندهای اختصاصی (مثلاً HS_) تعریف شوند تا با قابلیت‌های اصلی موهو تداخل نداشته باشند.

به عنوان نمونه، یک اسکریپت ساده می‌تواند به صورت زیر آغاز شود (ساختار کلی):

Script = {}
function Script:Name() return "MyTool" end
function Script:Version() return "1.0" end
function Script:Description() return "ابزار اختصاصی من" end
function Script:Run(moho)
  -- کد اجرایی اسکریپت در اینجا
end

پس از ذخیره این فایل در محل مناسب، موهو به طور خودکار آن را شناسایی کرده و در منوی Scripts یا نوار ابزار نمایش می‌دهد. با کلیک روی ابزار جدید، تابع Run() فراخوانی شده و کد Lua اجرا می‌شود.

نکات کلیدی در برنامه‌نویسی اسکریپتی موهو

• استفاده از متغیرهای محلی: تا حد امکان از تعریف local برای متغیرها و اشیاء خود استفاده کنید. این کار از تداخل نام با سایر اسکریپت‌ها جلوگیری می‌کند. تنها زمانی نیاز به متغیر سراسری است که حتما باید در چند تابع دسترسی داده شود. در این موارد، موهو توصیه می‌کند برای نام‌گذاری متغیرها یا توابع عمومی از پیشوند‌های یکتا استفاده کنید (مثلاً HS_, LM_ و غیره) تا احتمال برخورد نام‌ها کاهش یابد.
• ماژول‌های اسکریپت موهو: برای دسترسی به امکانات موهو، باید از ماژول‌های تعریف‌شده استفاده کنید. ماژول LM شامل کلاس‌های پایه‌ای مثل وکتور (Vector2، Vector3)، رنگ و پارامترهای ساده است. ماژول LM.GUI شامل ابزارهای رابط کاربری مانند ساخت دیالوگ، دکمه، منو و لیست است و می‌توانید با آن‌ها فرم‌های سفارشی برای اسکریپت بسازید. ماژول MOHO رابط مستقیم به بخش‌های اصلی نرم‌افزار است؛ کلاس‌هایی مانند MohoDoc (سند فعلی)، MohoLayer (لایه‌ها)، M_Bone (استخوان‌ها) و سایر کلاس‌های مرتبط در این بخش هستند. به طور خلاصه، LM و LM.GUI برای ساختمان داده و رابط کاربری و MOHO برای دستکاری مستقیم پروژه به کار می‌روند.
• دسترسی به کلاس‌های Moho: با استفاده از اشیاء در ماژول MOHO می‌توانید لایه‌ها را ایجاد یا ویرایش کنید. برای مثال moho:CreateNewLayer(MOHO.LT_VECTOR) یک لایه برداری جدید می‌سازد. اشیاء پیچیده‌تر مانند استخوان‌ها یا شیدرهای رنگ نیز از طریق توابع این ماژول قابل کنترل هستند. معمولاً نیازی نیست شی‌ء Moho را به صورت new ساخته و سپس مقداردهی کنید؛ کافی‌ست تابع مرتبط را صدا بزنید تا شی‌ء مورد نظر ایجاد و در پروژه درج شود.
• رابط کاربری سفارشی: اگر اسکریپت شما نیاز به ورودی از کاربر دارد، از کلاس‌های LM.GUI استفاده کنید. این ماژول امکان ساخت پنجره‌های گفتگو، فرم‌های متنی، منوها و سایر ویجت‌ها را به شما می‌دهد. به عنوان مثال Dialog, Menu, TextField, Button و غیره ابزارهایی هستند که در این قسمت تعریف شده‌اند.
• خط فرمان و دیباگ: از آنجا که موهو ۱۴ قابلیت اجرای اسکریپت از طریق خط فرمان را فراهم کرده، می‌توانید از این ویژگی برای خودکارسازی فرایندها یا دیباگ کردن استفاده کنید. برای مثال با اجرای برنامه به صورت moho.exe -attachconsole، خروجی print در کد Lua را در کنسول مشاهده می‌کنید؛ این کار در پیدا کردن اشکال و بررسی روند اجرای اسکریپت بسیار مفید است.
• منابع آموزشی و کدهای آماده: مستندات آنلاین بسیاری برای اسکریپت‌نویسی موهو وجود دارد. سایت MohoScripting.com یک مرجع جامع (به زبان انگلیسی) است که مثال‌ها و توضیحات زیادی در مورد کلاس‌ها و ساختار اسکریپت‌ها ارائه می‌دهد. همچنین سایت MohoScripts.com شامل اسکریپت‌های رایگانی است که سایر کاربران نوشته‌اند؛ از جمله ابزارهایی برای اتوماسیون کارهای رایج یا افزونه‌های کاربردی. مطالعه کد این اسکریپت‌ها می‌تواند ایده‌های خوبی برای پروژه‌ی شما فراهم کند.

کاربردها و مثال‌های عملی

اسکریپت‌نویسی در موهو کاربردهای متنوعی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• اتوماسیون وظایف تکراری: مثلا با اسکریپت می‌توانید کلیدهایی را به صورت دسته‌ای اضافه کنید یا حالت لب‌خوانی (lip sync) را خودکار کنید. همچنین تنظیمات رنگ، ضخامت خطوط یا افکت‌ها را می‌توان برای گروهی از لایه‌ها یکجا اعمال کرد.
• ساخت ابزارهای اختصاصی: اگر به عملی خاص در موهو نیاز دارید که ابزار آماده‌ای برای آن نیست، می‌توانید با Lua ابزار خود را بسازید. برای نمونه، ممکن است ابزاری طراحی کنید که چند مدل اسکلت مختلف را در هم ادغام کند یا شکل‌دهی پیچیده‌ای را تسهیل نماید.
• گزارش‌گیری و پردازش داده: با اسکریپت می‌توانید اطلاعات پروژه را استخراج کنید؛ مثلا مختصات نقاط یک شکل، مختصات کنترل‌های استخوان‌ها یا زمان‌بندی حرکت‌ها را ذخیره کرده و در نرم‌افزار دیگری پردازش کنید. این کار برای یکپارچه‌سازی موهو با چرخه‌ی تولید انیمیشن در شرکت‌های بزرگ مفید است.
• شخصی‌سازی رابط: به کمک اسکریپت می‌توانید دکمه، منو یا پنجره‌های جدیدی به موهو اضافه کنید. برای مثال، می‌توان یک پنجره ساخته تا پارامترهای خاصی را از کاربر بگیرد یا یک دستور جدید به منوی Context اضافه نمود.
• ترکیب با Pipelineهای دیگر: از آنجا که امکان اجرای خودکار از خط فرمان فراهم است، موهو به عنوان بخشی از خط تولید انیمیشن می‌تواند به صورت اتوماتیک پروژه‌ها را رندر کند یا به ابزارهای مدیریت پروژه متصل شود.

نتیجه‌گیری درباره اسکریپت‌نویسی حرفه‌ای در موهو ۱۴

اسکریپت‌نویسی در موهو ۱۴ یک قابلیت بسیار قدرتمند برای کاربران حرفه‌ای است. با استفاده از زبان Lua و رابط برنامه‌نویسی داخلی موهو، می‌توان به راحتی ابزارهای سفارشی ساخت، فرایندهای تکراری را خودکار کرد و از پتانسیل کامل نرم‌افزار استفاده نمود. به روز رسانی‌های اخیر موهو (از جمله ارتقا به Lua 5.4 و امکانات خط فرمان) امکانات جدیدی در اختیار برنامه‌نویسان قرار داده است. با مطالعة مستندات مربوط (مانند MohoScripting.com) و بررسی کدهای نمونه کاربران، می‌توانید درک عمیقی از این قابلیت‌ها پیدا کنید. در نهایت، استفاده حرفه‌ای از اسکریپت‌نویسی به شما کمک می‌کند موهو را دقیقا مطابق نیازهای پروژه‌های خود تنظیم کرده و بهره‌وری کارتان را به طرز چشمگیری افزایش دهید.

آموزش موهو (Moho) را با ایلرن اسکول به سطحی حرفه‌ای و کاربردی بیاموزید! دوره‌های جامع و پروژه‌ محور ما شما را از مبتدی تا پیشرفته همراهی می‌کند. با یادگیری اصول و تکنیک‌های پیشرفته، خلاقیت خود را در طراحی دو‌بعدی و انیمیشن به اوج برسانید. همین حالا به دنیای حرفه‌ای موهو وارد شوید!